މިމަހުގެ 18 އިން 22 ވަނަ ދުވަހުގެ ނިޔަލަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ރާއްޖޭގެ އެންމެ ދެކުނުގެ ހަތަރު އަތޮޅަކަށް ޒިޔާރަތް ކުރެއްވި އިރު އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާގެ މަޝްރޫއުތަކެއްގެ މަސައްކަތް ފަށްޓަވައި ދެއްވި އެވެ. ބޭރުގެ ތިން ގައުމެއްގެ ކުންފުންޏަކާއެކު އުމްރާނީގެ ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކުގެ ފަހުމުނާމާތަކެއްގައި ސޮއިކުރެވިގެން ދިޔައެވެ.
މީގެ ތެރޭގައި، އައްޑޫސިޓީގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް ޕްރޮޖެކްޓުކަމުގައިވާ އައްޑޫ ސިޓީ ހިތަދޫއާއި ހުޅުމީދޫ ގުޅުވައިދޭ ބްރިޖް މަޝްރޫޢުގެ ޕްރިލިމިނަރީ ޑިޒައިން އަދި ސަރވޭގެ މަސައްކަތުގެ ފަހުމުނާމާގައި ސޮއި ކުރިއެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވަނީ ފުވައްމުލައް ސިޓީގެ މަގުތައް ޒަމާނީ ފެންވަރަށް ތަރައްޤީކުރުމުގެ ދެވަނަ ފިޔަވަހީގެ ޢަމަލީ މަސައްކަތް މިދަތުރުފުޅުގެ ތެރެއިން ފައްޓަވައިދެއްވާފަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން، ތިނަދޫ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވައިގެ ބަނދަރު ތަރައްޤީކުރުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ ފަހުމުނާމާގައި ސަރުކާރުން ސޮއިކޮށްފައި ވަނީވެސް މިދަތުރުފުޅުގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި ގއ. ވިލިނގިލީގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވައިގެ ބަނދަރު ތަރައްޤީކުރުމުގެ ފަހުމުނާމާގައި ސަރުކާރުން ސޮއިކޮށްފައި ވަނީވެސް މިދަތުރުފުޅުގެ ތެރެއިންނެވެ. ހިލޭ އެހީގައި ނަމަވެސް، ލޯނު ނަގައިގެން ތަރައްގީ ކުރިޔަސް މިމަޝްރޫއުތަކަށް އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާއެއް އަރައެވެ.
އަދި ނިމުނީކީ ނޫނެވެ. ރައީސްގެ މިދަތުރުފުޅުގައި މިލިއަނުން ރުފިޔާ ޚަރަދުވާ މަޝްރޫއުތައް ކުރިޔަށްގެންދަން ވައުދުވެސް ވެވަޑައިގެންނެވި އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، މާވަރުލު އެއާޕޯޓު އިތުރަށް ތަރައްޤީކޮށް އެ އެއާޕޯޓާއި ގައްދޫއާ އެއްގަމުން ގުޅުވައިދެއްވާނެކަމުގެ ވައުދާއި، ގެމަނަފުށީ ރައްޔިތުން އެދޭގޮތަށް އެރަށުގެ ބަނދަރު ޞިނާޢީ ބަނދަރެއްގެ ގޮތުގައި ތަރައްޤީ ކުރައްވާނެކަމުގެ ވައުދާއި، ފަރެސްމާތޮޑާގައި ސްލިޕްވޭއެއްވެސް ހިމެނޭގޮތަށް ބިންހިއްކުމުގެ މަޝްރޫޢެއް ކުރިއަށް ގެންގޮސްދެއްވާނެ ކަމުގެ ވައުދު ހިމެނެއެވެ.
ރައީސްގެ ދަތުރުފުޅުގައި މިހާ ގިނަ މަޝްރޫއުގެ ވާހަކަ ދެކެވި، ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ފައިސާ ޚަރަދުކޮށްގެން އުމްރާނީ ތަރައްގީގެ ގިނަ މަޝްރޫއެއް ހިންގޭނެ ކަމަށް ވައުދުވެވަޑައިގެންނެވި އިރު، ދެކުނުގެ މަސްވެރިން ތިބީ ޑީކޯ ޗޭމްބަރެއްގެ އިންތިޒާރު ގައެވެ. ރައީސްގެ ދަތުރުފުޅުގައި މިކަމާއި ގުޅޭ އެއްވެސް ޕްރޮޖެކްޓެއްވެސް މަޝްރޫއުއެއްވެސް ހިމަނާފައެއް ނުވެއެވެ. ނުވަތަ އިއުލާނުކޮށްފަ އެއްވެސް ނުވެއެވެ. ދެކުނުގެ މަސްވެރިން ބުނަމުންދަނީ ޑީކޯ ޗޭމްބަރެއް ވަރަށް މުހިންމު ކަމަށެވެ.
”ރަށްރަށް ވިއްކާލާފައި ބޮޑެތި ޕްރޮޖެކްޓްތައް އެފެށީ، ކީއްވާނީ އަހަރުމެންނަށް ޑީކޯ ޗޭމްބަރެއް ފަސޭހައިން ދެވޭ ތަނެއްގައި ބެހެއްޓިނަމަ. ދެކުނު އެއްވެސް ރަށެއްގައި ޑީކޯ ޗޭމްބަރެއް ނެތް. ޑީކޯ ވެއްޖިއްޔާ މިޖެހެނީ މަރާ ހަނގުރާމަކުރަން. ތިނަދޫގަ މެޝިނެއް ބަހައްޓާފަ އެބައިން. އެ އޮޕަރޭޓެއް ނުކުރޭ.އަހަރުން ވަރަށް ބޭނުން ދެކުނުގެ މަސްވެރިންނަށް ފަސޭހައިން ދެވޭ ހިސާބެއްގައި ޑީކޯ ސެންޓަރެއް ބަހައްޓަން.“ ދެކުނުގެ ކެޔޮޅަކު ބުންޏެވެ.
އެންމެ ދެކުނުގެ ސަރަހައްދުން މަސްވެރިއަކު ޑީކޯވެއްޖެއްޔާ މާލެ ގެނެވެންދެން އެންމެ ކައިރި ހޮސްޕިޓަލަކަށް ފަރުވާ ހޯދަން ގެންދެއެވެ. އެކަމަކު އެ ހޮސްޕިޓަލުން ދެވެނީ އޮކްސިޖެން އެވެ. މާލެއާ ހިސާބަށް އާދެވެނީ އެއޮންނަ ހޮސްޕިޓަލަކުން އެދިގެން އާސަންދަ ހަމަޖައްސައިދީފިނަމަ އެވެ. ނުވަތަ އާއިލާއިން އެކަމަށް އެދިގެން އާސަންދަ ހޯދައިގެންނެވެ. މިކަމަށްވެސް ވަގުތު ދެއެވެ. ބައެއް ފަހަރު އާސަންދަ ލިބުނަސް މޯލްޑީވިއަންގެ ފްލައިޓް އޮންނަ ގޮތުން ޖާގަ ނުލިބި، ފަރުވާއަށް މާލެ އާދެވޭގޮތް ލަސްވެއެވެ. މިހާރު ޑޯނިއާ އަދި ހެލިކޮޕްޓަރު ސާވިސްގައި ނެތުމުން މޯލްޑިވިއަން އިން ޖާގަ ނުލިބިއްޖެނަމަ މަސްވެރިން މާލެ ގެންނަނީ ކޯސްޓްގާޑުގެ އުޅަނދެއްގަ އެވެ. ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި ޑޮކްޓަރު ވައިގެ މަގުން މާލެ ގެންދަން ހުއްދަ ނުދެއެވެ. މިއީ ހައްތާވެސް ޑީކޯ ޗޭމްބަރެއް ދެކުނުގައި ގާއިމުކުރަންޖެހޭ ސަބަބުތަކެވެ.
ކުރެއްދޫ އައިލެންޑު ރިސޯޓާއި ބަންޑޮސް އަދި ކަނޑިއްމަ ރިސޯޓުގައި ޑީކޯ ޗެމްބަރެއްގެ ޚިދުމަތް ދެއެވެ. އަގު ލައްކަ ބޮޑެވެ. މިވަގުތު ރާއްޖޭގައި މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށެއްގައި ޗޭމްބަރު އޮޕަރޭޓްކުރަމުންދަނީ އޭޑީކޭގައި އެކަންޏެވެ. އޭޑީކޭއަށް އެންސްޕާ ހަމަނުޖެހިއްޖެނަމަ މަސްވެރިން އަތުން ބޮޑު ޚަރަދެއް މިކަމަށް ދެއެވެ. ދާދި ފަހުން އޭޑީކޭއިން ފަރުވާ ހޯދި ކެޔޮޅަކު ބުނީ ޗޭމްބަަރަށް ލުމުގެ ކުރިން އަގު ކިޔާދޭކަމަށާއި، ޗޭމްބަރަށް ވައްދަނީވެސް ބިލު ދެއްކޭނެކަމުގެ ޔަގީންކަން ދިނުމުން ކަމަށެވެ.
”މަށަށް ވަރަށް ފަހުން ޑީކޯ ޖެހުނު ޑައިވިންގގައި ހުއްޓާ. ދޯނި ކުދިން ވަގުތުން ނަގާ ކޯސްޓް ގާޑަށް ގުޅި. ކޯސްޓްގާޑުން ގެންދިޔައީ ތިނަދުއަށް. ތިނަދޫގައި އޮކްސިޖެން ގުޅާފަ ބޭއްވީ. އާއިލާއިން މާލެ ގެންދަން އެދުމުން މަގޭ އޮކްސިޖެން ލެވެލް ހުރިގޮތުން ޑޮކްޓަރު ހުއްދައެއް ނުދިން ފްލައިޓަށް އަރާކަށް. އެއީ އަހަންނަށް ގެއްލުން ވެދާނެތީ. ޑޮކްޓަރު ބުނި އާއިލާއިން ސޮއި ކުރިޔަސް ދުލެއް ނުކުރެވޭނެޔޭ. އެއީ ކުރިން އެގޮތަށް ފުރި މީހަކު ފްލައިޓް މަތީގައި މަރުވެފައި ވާތީ. ދެދުވަސް ކޮށްފަ އެންމެ ފަހުން ކޯސްޓްގާޑުގެ އެހީގައި މާލެއައީ. ވިސްނާލާ އެއީ 10 ގަޑިއިރުގެ ދަތުރެއް. ކަނޑު އެހާ ގަދަ.ލާމަށް މަޑުކޮށްފައި މާލެ އަދެވުނީ. މިއީ އަހަރުމެންގެ ހާލު. އެހެންވެ މި ބުނަނީ ދެކުނަށް ޗޭމްބަރެއް ބޭނުމޭ.“ ދެކުނުގެ ކެޔޮޅަކު ބުންޏެވެ.
ޑޮކްޓަރުން ބުނާ ގޮތުގައި އެންމެ އެދެވިގެންވާ ގޮތަކީ އަވަހަށް ޑީކޯ ޗޭމްބަރަކަށް ލުމެެވެ. މާ ލަސްވެއްޖެނަމަ ނާރުތަކަށް އަސަރުކޮށް، ކުޑަކަމުދާ ނިޒާމަށާއި ބޮޑުކަމު ދިއުމުގެ ދަތިތައް ކުރިމަތިވެއެވެ. އަދި މީހާ ހިނގާއިރު ބެލެންސް ގެއްލޭ ގޮތްވެއެވެ. އެހެންވީމައި ޑީކޯއަށް ފަރުވާ އަވަސް ކުރަން ޖެހެއެވެ.
”އަވަހަށް ޗޭމްބަރަށް ލެވިއްޖެނަމަ އިތުރު ”ކޮމްޕްލިކޭޝަން“ އަކަށް ނުދާނެ. ޑިކޯ ވުމުން ނާރުތަކުގެ ތެރޭގައި ”އެއަރ ބަބަލްސް އުފެދޭ. ޗޭމްބަރަށް ލައިގެން މި ފޮނުވާލަނީ ޑްރައި ޑައިވްއަކަށް. އެހެންވީމާ ޑިކޯ ވާ ހިސާބުން އަވަސްވެގަންވީ އަވަހަށް ފަރުވާ ހޯދަން. ލަސްވެއްޖެނަމަ ދެރަގޮތެއްވެދާނެ“ ޑޮކްޓަރަު ބުންޏެވެ.
އަންދާޒާ ކުރެވޭ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ސަތާރަ ހާހެއްހައި މަސްވެރިން އުޅެއެވެ. މަސްވެރިންނަށް އާންމުކޮށް ޑީކޯ ޖެހެނީ އެންދަމަން ޑައިވް ކުރަން އުޅުމުގެ ތެރޭގަ އެވެ. ރާއްޖޭގައި ޑީކޯ ޖެހިގެން ހިތާމަވެރި ހާދިސާތައް ހިނގާފައި އެބަހުއްޓެވެ. މަސްވެރިންނަށް ޑީކޯ ފަރުވާ ދިނުމަށް ރާއްޖޭގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި މަސްވެރިންނަށް އަވަހަށް ދަތުރުކޮށްފައި ދެވޭނެ އަދި ލުއި ފަސޭހަ ގޮތެއްގައި ޑީކޯ ފަރުވާ ލިބޭނެ އިންތިޒާމު ހަމަޖެހިގެން ދިއުމަކީ ވަރަށް ބޭނުންވާ ކަމެއް ކަމަށް މަސްވެރިން ބުންޏެވެ.